Atrakcje w Bieszczadach: Bieszczadzka Kolejka Leśna

Pomysł powstania Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, zwanej współcześnie przez niektórych „ciuchcią bieszczadzką” narodził się pod koniec XIX wieku. Na początku w zamierzeniach budowniczych miała być to kolejka normalnotorowa z Nowego Łupkowa do Cisnej. Projekt ten nie został zrealizowany. Postanowiono wybudować kolej wąskotorową na trasie Nowy Łupków, przez Wolę Michową, Maniową, Balnicę, Solinkę i Żubraczne do Cisnej i Majdanu. Długość tego odcinka miała wynosić 25 km. Prace rozpoczęto w 1890 roku pod kierunkiem inż. Albina Zazuli z Jarosławia. Przy budowie pracowało około 300 osób, wykorzystywano również zaprzęgi konne. Do prac kamieniarskich sprowadzono fachowców. Do użytku kolej na linii Łupków – Cisna Majdan oddano według niektórych źródeł w 1895 roku, jednak pierwszy pociąg przejechał tą trasą dopiero 22 stycznia 1898 roku. W 1904 roku linię kolejową przedłużono do Kalnicy i Beskidu o 12 km. Długość całej trasy wynosiła 43 km z 5-kilometrowym odgałęzieniem Majdan – Roztoki Górne. Bieszczady pensjonaty

W latach 1895-1914 ruch pociągów odbywał się tylko w dzień, od godziny 6 rano do 20. Były to kursy dwóch par pociągów osobowo-towarowych i od trzech do pięciu par pociągów towarowych, z których każdy posiadał 80 ton  Bieszczady wille załadunku.Budowa kolejki okazała się błogosławieństwem dla rozwoju gospodarczego Bieszczadów. Zapewniła łączność mieszkańcom bieszczadzkich wiosek ze światem, a rozwijająca się eksploatacja drewna i wzrost sprzedaży produktów rolnych umożliwiły poprawę warunków materialnych mieszkającym na trasie kolejki ludziom, którzy mogli znaleźć pracę w powstających tartakach lub zdecydować się na wyjazd z tych terenów w poszukiwaniu lepszego losu. Taka sytuacja trwała do wybuchu I wojny światowej. Bieszczady ośrodki wypoczynkowe

W okresie międzywojennym kolejka bieszczadzka znalazła się pod zarządem Okręgowej Dyrekcji Kolei Państwowych we Lwowie. Na początku uruchomiono kurs na linii Nowy Łupków – Cisna. Później wznowiono przejazdy do Kalnicy. W wyniku działań wojennych kolejka bieszczadzka uległa znacznym zniszczeniom, dlatego po zakończeniu wojny postanowiono zakupić nowy sprzęt, wagony, parowozy oraz dwie drezyny o napędzie pedałowym, które zaopatrywały sklepy w towary. Solina pokoje tanio

Kolejny odcinek kolejki bieszczadzkiej powstał z inicjatywy hrabiego Stanisława Potockiego z Rymanowa, do którego rodziny należały lasy w dorzeczu Osławy, od Rzepedzi do Mikowa. Kolejkę na trasie Rzepedź – Duszatyn – Mików – Smolnik, z odgałęzieniami w Duszatynie i Mikowie o długości 12 km wybudowano w 1923 roku. Przewoziła ona drewno do tartaku parowego w Rzepedzi, do przysiółka Zajniczki. W odległości 400 m od tego tartaku powstał kolejny, tym razem w przysiółku Turna. Budowa nasypu z torami kolejowymi trwała dwa lata. Trasa odgałęzienia przebiegała po lewej stronie Osławy z Rzepedzi, przez Prełuki, Duszatyn do Mikowa. W Rzepedzi znajdował się prymitywny warsztat naprawczy na potrzeby kolejki i tartaków. Linia była czynna do nadejścia frontu i Armii Radzieckiej w 1944 roku. domki Bieszczady

We wrześniu 1939 roku ruch na linii kolejowej zamarł. W listopadzie 1939 roku, po wcześniejszym powstaniu niemieckiej administracji i dokonaniu niezbędnych napraw Niemcy uruchomili ponownie pociągi towarowo-osobowe oraz towarowe na linii Nowy Łupków – Cisna. Prywatna kolejka do Kalnicy pozostała w czasie niemieckiej okupacji nieczynna. Solina noclegi

W listopadzie 1944 roku po zakończeniu działań wojennych naprawiono wojenne zniszczenia. Remontu wymagały tory, nasypy, mosty i przepusty. Prace zostały przeprowadzone przez okolicznych mieszkańców, którzy zgromadzili potrzebny sprzęt i materiały, powyciągali z opuszczonych schronów fragmenty szyn. Nie zważali na ciągłe zagrożenie ze strony band UPA, ani na głód i niesprzyjającą zimową porę roku.

W 1950 roku nadzór nad bieszczadzką kolejką przejęłaadministracja lasów państwowych, która postanowiła wyremontować torowiska i tabor. Zarząd kolejki otrzymał 5 parowozów, wagony platformy i wagony kłonicowe. Kolejka nadal była głównym środkiem transportu ludzi i towarów w Bieszczadach. Znaczenie gospodarcze kolejki wzrosło po powstaniu Zakładów Drzewnych w Rzepedzi w 1959 roku. W związku z tym wyremontowano torowiska kolejki Rzepedź – Smolnik oraz przedłużono linię o odcinek Kalnica – Moczarne. Pod koniec lat 50 XX wieku do użytku oddano wspomnianą linię, łącząc w ten sposób Rzepedź ze starym szlakiem kolejki.

Od 1963 roku rozpoczęły się kursy pociągów pasażerskich. W następnych latach organizowano także przejazdy dla turystów. W 1963 roku liczba osób, które skorzystały z kolejki jako środka transportu wynosiła 518 ludzi. Liczba pasażerów w niedługim czasie wzrosła do ponad 21 tysięcy. W latach 1971-1980 kolejka przewiozła 117 169 osób. Mimo to na dłuższą metę przewozy pasażerskie okazały się kłopotliwe i nieopłacalne, dlatego też w 1975 roku kursy pasażerskie zostały zlikwidowane przez Ośrodek Transportu Leśnego. Przeciwko tej decyzji zaprotestowali mieszkańcy i miłośnicy bieszczadzkiej kolejki. Została więc ona odwołana. Dzięki temu pociągi pasażerskie kursowały do początku lat 90 XX wieku. Niestety wzrost transportu samochodowego i budowa nowych utwardzonych dróg spowodowały, że najpierw w 1991 roku zawieszono przewozy na trasie Wetlina – Dołżyca, a 1 grudnia 1994 roku kolejka zakończyła swoją wieloletnią pracę i zjechała na bocznicę w Cisnej – Majdanie. Zniszczenia uniknęła dzięki wpisaniu jej jako zabytku do krajowego rejestru 26 listopada 1992.

23 lipca 1996 roku została zarejestrowana przez warszawski sąd Fundacja Kolejki Bieszczadzkiej, która powstała z inicjatywy dyrektora BPN W. Wojciechowskiego, wójta gminy Cisna T. Wrony i nadleśniczego z Cisnej S. Wermińskiego. Przez rok starano się zdobyć środki, sprzęt, pozyskać ludzi i dzięki wspólnemu wysiłkowi uruchomić turystyczne odcinki przewozów pasażerskich.4 lipca 1997 roku, o godzinie 12.30, ze stacji Majdan w kierunku Przysłupia, po raz pierwszy od kilku lat wyruszyła „ciuchcia bieszczadzka”. Kursy kolejki odbywały się w czasie wakacji, odjeżdżając codziennie z Majdanu o godzinie 9 rano i wracając o 11.30, z półgodzinnym postojem w Przysłupie. Po południu istniała możliwość odbycia kursu na zamówienie i wynajęcia drezyny.

A jak jest teraz? Bieszczadzka Kolejka Leśna nadal kursuje. Oferta, która obejmowała tylkol etnie przejazdy poszerzyła się o kursy w czasie ferii zimowych oraz o weekendy od maja do października. Zmieniły się również godziny przejazdów. W 2012 roku w czasie wakacji ciuchcia kursowała od godziny 10 do godziny 12.40 oraz od godziny 13.30 do godziny 16.10 na trasie Majdan – Przysłup – Majdan. W wymienione weekendy na trasie Majdan – Balnica – Majdan od godziny 10.30 do godziny 12.15 oraz od godziny 13 do godziny 14.45. W okresie zimowym kolejka kursowała na trasie Majdan – Dołżyca – Majdan w piątki i soboty. Odjazd o godzinie 12.

Bieszczadzkiej Kolejce Leśnej udało się przetrwać zawieruchy dwóch wojen światowych oraz rozwój transportu drogowego, w ramach którego w naszym kraju wręcz brakuje miejsca dla przejazdów kolejowych. Wycieczka małymi, sympatycznymi wagonikami „bieszczadzkiej ciuchci” i podróż przez leśne ostępy na niektórych odcinkach trasy dla wielu może okazać się naprawdę niezwykłym i emocjonującym przeżyciem.